89!... Salani/Sehlakabje/Maahlamela/Leoma

Vanochtend zijn we vroeg op pad gegaan, het worden aardig wat kilometers omdat de scholen ver uit elkaar liggen. Vandaag starten we bij Salani Primary school in Acornhoek. Salani staat op de nominatie om een eigen bron te krijgen, Spring of Hope start een fundraising project in Amerika. Annekim en ik gaan bij de school langs, primaire doel is foto's maken en contact maken met een groep 3 (kinderen 6/7 jaar). Zij worden even 'het gezicht van de school'.
Het aardige is dat we overal onaangekondigd langskomen, bij ons zou dat best wel eens een probleem kunnen zijn. We komen op een lastig moment omdat de leraar van één van de groepen ziek is (er zijn twee groepen 3). Het is even schipperen want de klassen zijn samengevoegd. De lerares komt ons tegemoed en verontschuldigd zich. De klas zit wat vol vandaag en als ze hoort wat we komen doen kijkt ze even bedenkelijk. Annekim verteld nogmaals rustig wat de essentie van ons bezoek is. Eigenlijk schaamt ze zich een beetje want met de twee klassen zitten er nu negenentachtig!!!!...kinderen in het klaslokaal.
De kinderen zingen, lachen en luisteren. Er valt geen onvertogen woord. De juf staat te zingen en te dansen voor de klas terwijl wij onze foto's schieten. Alle liedjes vertellen een verhaal, niets gaat hier zomaar. Als we weggaan worden we hartelijk uitgezwaaid en toegezongen.

Als we doorrijden stoppen we even bij Matikinya Primary, hier is men onlangs begonnen met 'Key-hole' moestuinen. We bespreken samen in de tuin de voors en tegens van deze manier van moestuinen. Vrolijke kleuren sieren de tuin, keurig aanharkt en meer dan uitstekend verzorgt. Alles is nieuw en gestructureerd. Het is een feest om naar te kijken. Wat mist zijn de essentiële elementen die moestuinen duurzaam maken. Teeltwisselingen, gebruik van natuurlijke principes, lezen van de natuurlijke waterloop in het terrein, diverse gewassen in de bedden. Het keurige klaslokaal in het midden van de moestuin is overspannen met een schaduwdoek terwijl er 20 meter verder een boom staat en dan is het contrast met het buitenlokaal van Lynette ineens heel groot.
In Europa en Amerika kunnen we op deze manier best moestuinieren, het kost wat meer energie. In Afrika telt iedere druppel water en moet je over iedere ingreep nadenken. Het blijft op deze manier zoeken naar korte termijn geluk (en daar zijn wij heel erg goed in).

Nu op weg naar de Highschools. We starten met Sehlakabje in Acornhoek. Na een gesprek met de directeur gaan we samen met de verantwoordelijke persoon van de tuin naar buiten. We praten op lokatie over de wensen en de mogelijkheden. Sehlakabje heeft grote plannen met de moestuin en hun tuinman heeft een aantal moestuinbedden 'spik en span' klaarliggen om te beplanten. Ook hier blijkt dat er geen seedlings te krijgen zijn en blijven de bedden leeg. We komen op het juiste moment en beloven de seedlings te bestellen. Ondertussen maken we afspraken over de voortgang, lange termijn planning en zoeken naar die kleine dingen die de mensen motiveren. Iedere keer kijk iemand weer verbaasd op als we vragen hoe ze het zelf zien, hoe zij denken hun terrein in te richten en op welke manier ze dit over lange termijn kunnen bemensen. Ook hier zijn de mensen blij om gehoord- en om serieus genomen te worden. We vragen ze om zelf de verantwoordelijkheid te nemen, als dat goed zit helpen wij ze op gang. Bij Sehlakabje zit het goed, volgende week leveren we de seedlings.

Als we in de auto zitten zijn blijkt maar weer dat we een goed team vormen. we hebben veel gezien, verbaal en nonverbaal. Hoeveel een stopdas kan vertellen over de man die hem draagt. Wie neemt zijn verantwoordelijkheid en wie niet. Wat motiveert iemand en hoe kunnen we iemand daarin ondersteunen en enthousiasmeren. Hulp verlenen door dingen te geven werkt echt averechts. Gelukkig varen we hierin dezelfde koers.

Op naar Maahlamela High, ongeveer 50 km verder in de Oaks. Als we het terrein oprijden hebben we het al gezien, overal zwerfvuil en het terrein is behoorlijk verwaarloosd. De directeur en de 'Garden manager' bevestigen ons vermoeden. Er is een constante vraag naar meer terwijl er geen enkel initiatief wordt genomen. Ook hier gaan we buiten op zoek naar wat de mensen drijft, waar liggen de kansen. Op alle mogelijke manieren wordt ons uitgelegd waarom dingen niet kunnen en wij tasten af wat wel kan. Op het terrein staan een aantal bomen, ze geven schaduw en vruchten. De 'Gardenmanager' wijst een terrein achter de school aan. Hier was de vorig jaar nog een moestuin... Helaas ben ik niet zo makkelijk te foppen. We besluiten deze heren een handje te helpen door 10 citrusbomen te doneren. Zelf zullen ze moeten zorgen dat de gaten gegraven zijn en de boompjes water krijgen. Volgend jaar moeten de bomen nog leven, dan kijken we of deze school verder word geholpen.
Het is zo makkelijk om te stellen dat men niet wil. De omgeving is uitzichtloos en de bodem onmogelijk. Bomen planten is hier misschien wel het hoogst haalbare en het geeft een enorme vooruitgang. Dat ze de bomen kunnen onderhouden is te zien. Ieder jaar 10 bomen toevoegen en dan is dit over 10 jaar een hele mooie plek. Dan is de tijd misschien rijp om een volgende stap richting permaculture te maken.

Leoma is een veelbelovende school. Net als we denken van de wereld af te vallen of terug te rijden om een landrover te halen wijst een dorpeling ons de weg. De arme man wordt opgevreten door de Aids, wat een uitzichtloze omgeving. Hier staat een Highschool waar alles tot in de puntjes verzorgd is. Het slagingspercentage is buitengewoon hoog en zo is ook het ambitienivo. Op het terrein is een plek aangewezen voor de moestuin. Het is de minst kansrijke lokatie die denkbaar is, aan de basis van deze beslissing staat iemand met veel verstand van vormgeving en weinig verstand van natuur en tuinieren. We vragen aan de 'Gardenmanager' wat hij een goed lokatie vindt.
We lopen naar de andere kant van het terrein waar hij wijst naar en plek bij een boomrand. Hier is de laagte in het terrein waar het rijke materiaal van erosie zich verzameld, hier zijn weinig rotsen, hier is schaduw, hier is de waterbron dichtbij en mag het transport van water bergafwaards inplaats van er tegenop. Hij heeft het juist gezien en met een brede glimlach steekt hij het compliment in zijn keurig gestreken broekzak. Hier wordt motivatie gecombineerd met ambitie. Een kansrijk uitgangspunt om samen te werken en te investeren. Nee, veel geld komt hier niet naartoe. Ik maak en plan voor ze en dat gaan we volgende week bespreken. We starten klein en naar mate er meer controle is zal tuin steeds groter mogen worden.

Op de terugweg stoppen we nog even bij het 'blotevoetentuincentrum'. We schoeven het aantal seedlings op. Naast Beretta is er ook op Sehlakabje ruimte en gelegenheid om te planten. We krijgen een mooie korting als de aantallen de 10000 overstijgen...

Onze hoofden zitten vol met indrukken en inzichten. Langzaam rolt het patroon zich verder uit. Het is goed dat ik hier ben, de kennis die ik uit mijn mouw schud is hier zo waardevol. De manier van kijken in het beheer van landgoederen heeft een absolute meerwaarde. Het doorgronden van mensen is minstens zo belangrijk. Ondertussen leren Annekim en ik van elkaar en het voelt als een feestje.